Willem, je bent zes jaar geleden benoemd als lid van de accreditatiecommissie. Hoe kijk je terug op de afgelopen tijd en hoe zou je jezelf als lid typeren?
Nou, ik ben al 9 jaar aan het eind van mijn loopbaan en ik ben altijd een beetje een meestribbelaar geweest. Als ziekenhuisbestuurder vroeg ik me af waarom ik zou deelnemen aan het accreditatietraject. Ik zag er toen de noodzaak niet zo van in. Maar uiteindelijk heb ik veel geleerd en ben ik het gaan waarderen. Ik ben van een meestribbelaar nu een ambassadeur geworden.

Waardoor is je perspectief veranderd?
Vooral doordat ik, aan het eind van mijn zes jaar bij de accreditatiecommissie, inzag dat het vertrouwen is gegroeid in het accreditatiesysteem en vooral in de mensen die daarbij betrokken zijn. En dan bedoel ik niet eens per se de commissie, want die zitten pas helemaal aan het eind van de rit. Het kantoor en de auditoren vormen de kern en er is een groeiend vertrouwen in hun professionaliteit. Voorheen was accreditatie natuurlijk niet verplicht bij lidmaatschap. Toen het wel verplicht werd, was daar veel om te doen. Inmiddels zie ik de meerwaarde ervan in, ook door persoonlijke ervaring en de ervaringen van anderen die ik hierover spreek. Onlangs was ik bijvoorbeeld met een vriend aan het dineren die ook het accreditatietraject heeft doorlopen. Hij vertelde mij dat hij het accreditatiegesprek met de auditoren het meest van alles gewaardeerd had. En toen viel bij mij het kwartje: daar doe je het voor.

Lidy, jij bent nu net begonnen. Je hebt zelf ook het accreditatietraject doorlopen. Deel je de mening van Willem?
Ik sta er positief tegenover en ben wel echt een ambassadeur. Zelf heb ik twee keer een accreditatietraject doorlopen en ook al vond ik het voorwerk intensief, de gesprekken vond ik prettig en nuttig; ik zag het zelfs echt als een cadeautje. In zo’n gesprek zit je met twee mensen om tafel die alleen maar de bedoeling hebben om jou een stapje verder te helpen. Ze stellen de juiste vragen en ik kan wel zeggen dat het echt heilzaam is om die vragen te krijgen. Het helpt je bewust te worden van je persoonlijke ontwikkeling. Misschien heeft dat ook met mijn grondhouding te maken: ik ben altijd nieuwsgierig van aard geweest. Daarbij bleef ik tijdens mijn loopbaan ook oplettend of ik als bestuurder niet te veel los van het primaire proces kwam te staan, want dat zie ik als een reëel risico van dit vak. Ik ben altijd nieuwsgierig geweest naar hoe ik het voor elkaar kon krijgen om dicht bij de praktijk te blijven. Het accreditatietraject heeft mij hier absoluut bij ondersteund.

Hoe zie jij de toekomst van accreditatie van zorgbestuurders? Welke trends verwacht je in de toekomst?
Lidy: De wereld staat niet stil en ik zie technologie, kunstmatige intelligentie en maatschappelijke ontwikkelingen als belangrijke trends. Bestuurders moeten kunnen omgaan met grote, soms complexe organisaties en toch verbonden blijven met het primaire proces. Accreditatie kan daarbij helpen door bewustwording te creëren en vragen te stellen over persoonlijke ontwikkeling. Met alle data en veranderingen die voortkomen uit deze ontwikkelingen, ontstaat er een noodzaak om hieraan te werken. Deze noodzaak wordt mede aangedreven door een zekere schaarste aan middelen, zowel in termen van menskracht als financiën. De ontwikkeling die ik ook zie is dat de burger een actievere rol gaat spelen in het werken aan eigen gezondheid en zorg en in het omzien naar elkaar. Dit alles brengt nieuwe vraagstukken met zich mee, die een bestuurder nooit alleen kan oplossen. Effectief samen kunnen werken met stakeholders en belanghouders wordt dus toenemend belangrijk. Het vak van bestuurder zal zich blijven ontwikkelen en gaat een volgende fase in. Dit zal ook invloed hebben op hoe accreditatiegesprekken worden gevoerd en welke onderwerpen daarbij aan bod komen.

Willem: Als kind van de technologie ben ik niet geschrokken van deze veranderingen en denk inderdaad ook dat dit gaat doorzetten. We leven in een tijd van steeds grotere kloven in informatievoorziening en informatieverwerking en die ontstaan met grotere snelheid dan voorheen. Of het nu gaat om de samenleving, politiek, verzekeraars of patiënten die zorg zoeken. Het wordt een uitdaging voor bestuurders om in deze spagaat te navigeren. Ook de inspectie weet nog niet hoe we dit precies moeten gaan borgen. Je moet enerzijds met beide benen op de grond staan en anderzijds de technologische ontwikkelingen begrijpen en omarmen. Het is een constante afweging en balans zoeken tussen deze twee aspecten. 

De NVZD heeft hierin als uitdaging om vereniging tot stut en steun te zijn, om de bestuurders in dit proces te ondersteunen. Aan de accreditatiecommissie is de taak om die bestuurder na het hele traject naar huis te laten gaan met een verhaal dat hem of haar tot steun is. De vraag ‘kun je hiermee vooruit’ moet met een duidelijke ‘ja’ beantwoord kunnen worden. We moeten ervoor zorgen dat we de vereniging zijn die de bestuurder ondersteunt, in plaats van “slechts” de beoordelaar te zijn.

Het blijft dus een complexe taak, maar zoals Lidy benadrukt, het grootste cadeau ligt in de feedback en de gesprekken met de auditoren. Het is de kwaliteit van de auditoren en de kwaliteit van het systeem dat voor de ondersteuning van bestuurders zorgt.

Wat is de kern van de taak van een lid van de accreditatiecommissie volgens jou, Willem?
Eigenlijk is het motto ‘de goede souffleur hoort men niet’. Het is belangrijk om op je handen te blijven zitten. Hiervoor hebben we ons best gedaan om een goede band met de auditoren op te bouwen en vooral op de achtergrond blijven. Wij zien natuurlijk geen bestuurders in persoon in dit traject. We houden het zo zuiver dat we alleen bij echte zorgen in actie komen.

En Lidy, hoe wil jij invulling gaan geven aan je rol als lid van de accreditatiecommissie?
Mijn drive is om mijn kennis en kunde en ervaring aan te wenden om anderen in hun persoonlijke ontwikkeling verder te helpen. Het leuke is dat ik daar zelf ook weer van leer.

Willem haakt aan: Dat is ook waarom we in de loop van de tijd hebben georganiseerd dat we één keer per jaar met elke auditor apart spreken. Dat deden we vroeger niet en we zien nu in hoe waardevol dit is. Het is echt een grote winst. Dit heeft tot gevolg dat we zorgvuldig kunnen blijven, ook als het een keer spannend wordt.

Lidy: In de kern gaat het bij accreditatie natuurlijk over jezelf. Daar zit veel kwetsbaarheid in en dat moet je kunnen delen. Anders kan het systeem niet bloeien. Een accreditatiegesprek voelt misschien als een soort examen. Dat is het niet, maar zo kun je het wel ervaren. Wat op zichzelf eigenlijk heel goed is. Even op scherp staan en laten zien wat je in je mars hebt, reflecteren op hoe je naar je zelf kijkt en jezelf verrijken met de feedback van je omgeving.

Willem: Vroeger werd de mening van de leden van de accreditatiecommissie nooit gedeeld met de auditoren. Nu krijgen zij dit wel te zien en is het proces dus volledig transparant.

Lidy: De onafhankelijke reflecties van de drie leden van de accreditatiecommissie worden gedeeld. Wat dat betreft hanteren we dezelfde systematiek als in het accreditatietraject met een bestuurder.

Hoe zouden jullie het belang en de toegevoegde waarde van accreditatie als zorgbestuurder omschrijven?
Lidy: De toegevoegde waarde is wat mij betreft: stut en steun in je vak en in je persoonlijke ontwikkeling als bestuurder. Accreditatie is een periodieke herhalingsoefening. 

Willem: In de zorg was het gebruikelijk dat menig professional zich eens in de zoveel tijd liet accrediteren. Als lid van de NVZD hoefde ik dan niet meer door de visitatiehoepel van de internisten te springen. Dus ik kreeg het eigenlijk een beetje rustiger als bestuurder en dat klopt niet. We zouden het normaal moeten vinden en het is niet erg als het een beetje spanning geeft. Je wil een goede prestatie leveren. Er is een enorme diversiteit in organisaties die zich binnen de NVZD verenigd hebben. Dat maakt het ook wel ingewikkeld om dit traject goed toe te passen op al die verscheidenheid. Het is aan de vereniging de uitdaging om dit goed te blijven doen en niemand kwijt te raken. 

Lidy: De kunst blijft te stimuleren dat mensen bereid zijn om naar zichzelf te kijken, in hun rol, in hun vak en in de context van de samenleving. Bereidheid om zich systematisch en zorgvuldig te laten bevragen door vakdeskundigen. En als je die bereidheid hebt, wil je stappen zetten. Stappen die helpen om mee te komen in de tijd.

Willem, zou jij een hoogtepunt kunnen noemen, iets wat eruit sprong de afgelopen jaren?
Ja, dat de enkele spannende momenten die er waren, de enkele keer dat we op problemen stuitten, dat we het met die emotie en het verstand dat daarbij nodig was, hebben opgelost. Dat vond ik wel erg mooi om mee te maken. Ook hoe we dit samen hebben gedaan in alle openheid die hiervoor nodig was. Dat zijn toch de momenten waarop je getest wordt. En wat ik ook een hoogtepunt vond was vorige week, dat die vriend van mij, die een eigenwijze snuiter is, vertelde dat hij er veel aan heeft gehad.

Lidy, waar kijk jij het meest naar uit?
Het samen in gesprek gaan. Het samenspel over de uitkomsten van de gesprekken en ook hoe de nieuwe ontwikkelingen daar een plek in krijgen. Dat is niet alleen spannend, maar ook uitdagend en dat trekt mij aan. ◀

Lidy Hartemink is per 1 januari 2024 lid van de accreditatiecommissie zorgbestuurders van de NVZD.

CV:
Lid Raad van Toezicht bij Ziekenhuis Nij Smellinghe
Lid Raad van Advies bij Tenzinger
Moderator bij Avicenna Academie voor Leiderschap
Oud-voorzitter van de raad van bestuur bij Zorggroep Almere en Zorgcombinatie Noorderboog
Oud-directeur Gezondheidszorg bij Verzekeraarscombinatie Univé-VGZ-IZATrias

Willem Geerlings is zes jaar geleden aangetreden als lid van de accreditatiecommissie van de NVZD. 
Per 1 januari 2024 treedt hij af, wegens het aflopen van zijn termijn. 

CV:
Vicevoorzitter RvC ONVZ
Lid Programmacommissie Citrienfonds ZonMw
Oud-voorzitter RvT VUmc
Oud lid RvT Amsterdam UMC
Oud lid RvB Erasmus MC
Oud voorzitter RvB Medisch Centrum Haaglanden